2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi Açıklandı: Türkiye Üretimle Geleceği Hedefliyor! Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan 2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi, Türkiye’nin önümüzdeki altı yıllık dönemde sanayi ve teknoloji politikalarında izleyeceği yol haritasını belirliyor. Stratejinin detaylarını, SER Akademi Genel Müdürü Dr. Ömer Özdinç kapsamlı bir değerlendirmeyle ele aldı.
Beş Ana Hedef, Yirmi Somut Başlık
Yoğun masa başı çalışmaları, anketler, uzman görüşmeleri ve çalıştaylarla şekillendirilen strateji belgesinde, beş ana stratejik amaç tanımlandı: Yüksek Teknoloji, Dijital Ekonomi, Yeşil Dönüşüm, Küresel Entegrasyon ve Yapısal Dönüşüm. Bu başlıklar altında, hem genel eğilimler hem de uygulanması planlanan somut projeler sıralandı.
Ayrıca 2030 yılına kadar ulaşılması hedeflenen 20 makro gösterge belirlendi. Bu hedefler, stratejinin hem izlenebilirliğini hem de hesap verebilirliğini artırmayı amaçlıyor.
Dr. Ömer Özdinç stratejiye ilişkin ilk değerlendirmesinde, küresel eğilimlerin büyük ölçüde dikkate alındığını vurgulayarak, “Dokümanda yer alan birçok kavram son yılların öne çıkan teknolojik ve ekonomik gelişmeleriyle uyumlu” dedi. Özdinç, stratejinin genel olarak somut hedeflerle şekillendirilmiş olmasını olumlu bulurken, önceki stratejide başarılamayan hedeflerin analiz edilmemesini ise önemli bir eksiklik olarak işaret etti.
2023’ten 2030’a: Yapısal Değişim Dönemi
Yeni strateji belgesi, 2019’da yayımlanan ve 2023’ü hedefleyen önceki belgede yer alan yapıdan farklılıklar içeriyor. Önceki belgede “Girişimcilik”, “Beşeri Sermaye” ve “Altyapı” gibi başlıklar ayrı stratejik amaçlar olarak yer alırken, yeni belgede bu unsurlar daha çok üst başlıkların altında bütünleşik şekilde ele alınıyor.
Özellikle “Yeşil Dönüşüm“ başlığının bağımsız bir stratejik amaç olarak sunulması, Türkiye’nin Avrupa Birliği öncülüğündeki çevresel politikalarla uyum içinde ilerlemeyi hedeflediğini ortaya koyuyor. Özdinç’e göre bu, yeni dönemin dikkat çeken mimari farklarından biri.
Gerçekleşen ve Gerçekleşemeyen 2023 Hedefleri
Stratejide geçmiş dönemin makro hedeflerine yönelik bir kıyaslama da yapıldı. 2023 hedeflerinin bir kısmında önemli ilerlemeler kaydedildiği görülürken, bazı göstergeler beklenen seviyelere ulaşamadı. Dr. Özdinç’e göre:
Başarı sağlanan alanlar:
-
İmalat sanayii katma değerinin artışı
-
Orta-yüksek teknolojili ürün ihracatında büyüme
-
Ar-Ge insan kaynağı kapasitesinin gelişimi
-
Girişim sermayesi yatırımlarında artış
Hedefe ulaşamayan alanlar:
-
Yüksek teknolojili ürün ihracatındaki artış
-
Ar-Ge harcamalarının GSYH içindeki payı
-
İmalat sanayiinde çalışan başına düşen katma değer
-
Yazılımcı sayısındaki artış
-
10 “Turcorn” hedefinden sadece 7’sine ulaşılması
Özdinç’e göre bu tabloda görülen bazı eksikler, hedeflerin gerçekçi şekilde belirlenmemesinden kaynaklandı. “Beş yıl, makro sıçramalar için kısa bir süre olabilir. Bu yüzden hedefleri belirlerken uluslararası eğilimlerle daha uyumlu artış oranları öngörülmeli” diyor.
Hayata Geçen Projeler
Önceki strateji belgesinde yer alan bazı projelerin başarıyla uygulandığı da dikkat çekiyor. TOGG’un teslimata başlaması, Millî Uzay Programı’nın açıklanması, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı’nın yürürlüğe girmesi ve Türkiye’nin ilk insanlı uzay görevinin planlanması bu projeler arasında yer alıyor.
Ayrıca Teknofest, Açık Kaynak Platformu, Yapay Zekâ Enstitüsü gibi oluşumlar da önceki belgede yer almış ve başarılı bir şekilde uygulamaya konmuş projeler arasında.
2030’a Giderken Yeni ve İddialı Hedefler
Yeni strateji belgesi, özellikle ihracat ve teknoloji alanlarında oldukça iddialı hedefler ortaya koyuyor. Öne çıkan bazı hedefler:
-
İmalat ihracatının 400 milyar dolara ulaşması
-
Orta yüksek teknoloji ihracatının 180 milyar dolara çıkarılması
-
Yüksek teknoloji ihracatının 30 milyar dolara ulaşması
-
OSB ve endüstri bölgelerinin toplam 350 bin hektara çıkarılması
Bu hedeflerin gerçekleşebilmesi için hem insan kaynağı hem de altyapı tarafında radikal adımlar atılması gerektiğine dikkat çeken Özdinç, “Özellikle organize sanayi bölgeleri konusunda yıllık artışın mevcut ortalamanın iki-üç katına çıkması gerekecek” diyor.
Yeni Nesil Mega Projeler
2030 Stratejisi, gelecek 10 yıla damga vurması beklenen büyük projelere de ev sahipliği yapıyor. Belgede yer alan bazı dikkat çekici projeler şunlar:
-
Ulusal Çip Konsorsiyumu ve stratejik teknoloji alanlarında kamu destekli konsorsiyumlar
-
Milli Muharip Uçak KAAN’ın seri üretimi ve hava savunmasında bütünleşik sistemler
-
Yerli GPS sistemi için konumlama altyapısı
-
Türkçe Büyük Dil Modeli ve yapay zekâ süper bilgisayar yatırımları
-
Terminal İstanbul girişimcilik kampüsü ve Sanayi Teknoloji Kolejleri
-
Ceyhan Petrokimya Endüstri Bölgesi ve Nükleer Teknopark
-
HEYSEM, CEZERÎ, ARF ve BÎRÛNÎ bilim ağları ve Tersine Beyin Göçü Programı
Sonuç: Sıçrama Potansiyeli Yüksek Ama Gerçekçilik Şart
Özdinç, 2030 strateji belgesinin detaylarıyla ümit verici olduğunu belirtirken, “Gerçekleştirilebilir hedefler, izlenebilir göstergeler ve güçlü uygulama kapasitesiyle birleşirse Türkiye için bu strateji dönemi önemli bir sıçrama noktası olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: Startup Gazetesi
